قرص ولبان چیست و چه کاربردهایی دارد؟

قرص ولبان با نام دیگر بوپروپیون (Bupropion) دارويي از دسته ضد افسردگي هاي آتيپيك و آرامبخش است.

مصرف قرص ولبان در سال 1997 توسط FDA براي ترك سيگار مورد تأييد قرار گرفت.قرص ولبان پس از سرترالین، سیتالوپرام و فلوکستین چهارمین ضدافسردگی است که در آمریکا تجویز می شود.

خوشبختانه مصرف این دارو موجب بروز مشکلاتی مثل افزایش وزن یا اختلالات جنسی در فرد نمی شود.

افسردگی اختلالی است که ممکن است برای هر فردی بنا به دلایل مختلف اتفاق بیفتد.

استفاده از داروها ضد افسردگی ممکن است اولین گزینه ای باشد که برای درمان افسردگی به ذهن شما می آید.اما بهتر است قبل از مصرف این داروها این نکته را یادآور شویم که مصرف بی رویه و بدون تجویز پزشک نه تنها افسردگی را درمان نمی کند بلکه باعث ایجاد مشکلات جدی تری برای فرد مصرف کننده می شود.

موارد درمان با قرص ولبان

افسردگی:

قرص ولبان در درمان افسردگی با بسیاری از داروهای متداول بدون آنکه موجب افزایش وزن یا اختلالات جنسی در فرد شود، برابری می کند. قرص ولبان در درمان اختلال پرخوابی و اختلال خستگی در افراد افسرده بیشتر از داروهای مهار کننده بازجذب انتخابی سروتونین (SSRI) اثر دارد. SSRI اندکی بیش از قرص ولبان در درمان افسردگی همراه با اضطراب مؤثر است. اما درمان بیماران افسرده ای که میزان اضطراب کم یا متوسط دارند میزان اثربخشی هر دو دارو برابر است.

قرص ولبان (بوپروپیون) انرژی افرادی را که با مصرف SSRI از توان شان کم شده است، افزایش می دهد و همچنین خلق و انگیزش فرد را بالا می برد. این دارو روی شناخت فرد اثر خوبی دارد و عملکرد جنسی را بهبود می بخشد. افرادی که از قرص ولبان استفاده می کنند، احساس بهتری دارند و آنرا بهتراز داروهای دیگر تحمل می کنند.

میگرن:

یکی از روش های روانپزشکان در استفاده از این دارو اضافه کردن آن به داروی بیمارانی است که به SSRI جواب کامل نداده اند. به طور مثال اضافه کردن قرص ولبان به سیتالوپرام اثربخشی بیشتری نسبت به تعویض آن دارد و نیز افزودن آن به یک SSRI مانند فلوکستین یا سرترالین باعث ۷۰ تا ۸۰ درصد بهبودی بیشتر نسبت به استفادهٔ تنهای این داروها می شود.

اضطراب:

قرص ولبان در درمان اجتماع هراسی(Social phobia) و اضطراب همراه با افسردگی مصرف می شود اما در حملات پانیک و آگورافوبیا مؤثر نیست. میزان ضداضطراب بودن آن با سرترالین و داکسیپن برابر است اما مانند متیل فنیدیت در برخی از بیماران در مصرف با دوز بالا سبب افزایش اضطراب می شود.

قاعدتاً به عنوان یک ماده محرک روان دارای خاصیت افزایش اضطراب است. این خواص متضاد آن کمتر قابل درک است و در تناقض با دیگر خواص آن قرار می گیرد.

ترک سیگار:

نيكوتين يكي از موادي است كه از طريق توتون سيگار استنشاق مي شود. با استعمال سيگار، اين ماده وارد جريان خون شده و موجب تحريك مغز مي شود. اغلب افراد سيگاري معتاد به نيكوتين هستند.در افراد سيگاري وقتي سطح خوني نيكوتين كم مي شود. علائمي مانند بي قراري، افزايش اشتها، كاهش تمركز حواس، تحريك پذيري، گيجي، يبوست، احساس نياز به نيكوتين (نياز به مصرف سيگار) و به طور كلي احساس ناخوشايندي ايجاد مي شود.

اين علائم چند ساعت بعد از مصرف آخرين سيگار ايجاد مي شود.

در صورت عدم مصرف سيگاري ديگر علائم ترك، تشديد مي شود.

در صورتي كه باز هم سيگار مصرف نشود علائم ترك طي 24 ساعت به حداكثر مي رسد.

بعد از 4-2 هفته تدريجاً كاهش مي يابد. اغلب سيگاري براي به دست آوردن حالت طبيعي و جلوگيري از بروز علائم ترك دوباره به سراغ سيگار مي روند.

مواردی در خصوص ترک سیگار با بوپروپیون :

– قرص ولبان اشتیاق به نیکوتین را کم می کند و از علائم ترک آن می کاهد.

– دوره درمان ۷ تا ۱۲ هفته طول می کشد.

– در ۱۰ روز اول فرد مصرف سیگار را قطع می کند.

– میزان مؤثر بودن آن مانند جایگزینی با نیکوتین است.

– این دارو شانس ترک سیگار را پس از ۳ ماه دو برابر می کند.

پس از ۷ هفته از درمان تنها ۲۷ درصد افرادی که قرص ولبان مصرف کرده اند.

در مقایسه با ۵۶ درصد آنانی که از پلاسبو استفاده کردند مشتاق سیگار هستند.

در همان مطالعه ۲۱ درصد مصرف کنندگان قرص ولبان در مقایسه ۳۲ درصد از گروه پلاسبو دچار نوسانات خلقی شدند.

در یک مطالعه مستقیم وارنیکلین (Varenicline) اثرات بهتری نشان داده است.

پس از ۱ سال میزان ترک پلاسبو ۱۰ ، برای قرص ولبان ۱۵ و برای وارنیکلین ۲۳ درصد گزارش شده.

دوره درمان ۷ تا ۱۲ هفته طول می کشد. در ۱۰ روز اول فرد مصرف سیگار را قطع می کند.

مؤثر بودن آن مانند جایگزینی با نیکوتین است. شانس ترک سیگار را پس از ۳ ماه دو برابر می کند.

اختلالات جنسی:

قرص ولبان یکی از معدود ضد افسردگی هایی است که اختلال جنسی ایجاد نمی کند.

مطالعات انجام شده نشان می دهد قرص ولبان داروی انتخابی در درمان اختلالات جنسی ناشی از مصرف SSRI است هر چند که این اندیکاسیون درمانی توسط FDA تأیید نشده است.

مكانيسم قرص ولبان

قرص ولبان سطح برخي نوروترانسميترها را تغيير مي دهد و علائم ترك سيگار را تسكين مي دهد.

فارماکوکینتیک قرص ولبان

قرص ولبان از دستگاه گوارش به خوبی جذب می شود و ممکن است متابولیسم گذر اول وسیعی داشته باشد چندین متابولیت قرص ولبان از نظر فارماکولوژیک فعال تر و نیمه عمر طولانی تری دارند و سطح پلاسمایی بالاتری نسبت به ترکیب مادر ایجاد می کنند. هیدروکسی بوپروپیون، متابولیت اصلی بوده که از نظر قدرت (potency) معادل با خود بوپروپیون است.

تریوهیدروبوپروپیون و اریتروهیدروبوپروپیون از طریق هیدروکسیلاسیون و یا رداکسیون تولید شده و حدود یک دهم تا یک دوم ترکیب اولیه قدرت دارند. این دارو به میزان 80% یا بیشتر با پروتئینهای پلاسما باند می شود. نیمه عمر نهایی قرص ولبان تازه آزاد شده حدود 14 ساعت و در مورد بوپروپیون Mediated Release حدود 20 ساعت است. متابولیت های این دارو عمدتاً از طریق ادرار دفع شده و حدود 1% ترکیبات بدون تغییر دفع می شود. قرص ولبان و متابولیت هایش از جفت عبور کرده و در شیر مادر نیز پخش می شوند.

نحوه مصرف :

مصرف قرص ولبان با 150 ميلي گرم در روز به مدت 6 روز آغاز مي شود و سپس دوز دارو 2 برابر مي شود. ترك كامل سيگار را بايد روز هشتم مصرف دارو در نظر گرفت. مصرف قرص ها را مي توان به مدت 7 هفته ادامه داد.

نکاتی مهم در ارتباط با مصرف بوپروپیون :

-به دلیل افزایش ریسک خودکشی در بیماران افسرده، استفاده از این دارو در مراحل اولیه درمان تا زمان بهبودی بایستی با نظارت دقیق بیمار باشد.

- قرص ولبان می تواند باعث افزایش تیک در کودکانی که دچار ADHD و سندرم توره هستند، شود.

-در مصرف همزمان فرآورده های حاوی نیكوتین برای ترک سیگار می تواند باعث افزایش فشار خون شود.

-با مصرف قرص ولبان اگر بیمار در معرض آفتاب قرار بگیرد، ممكن است حساسیت به نور افزایش یابد.

-به دلیل افزایش ریسک عوارض جانبی خطرناک در نوزاد، شیر دادن حین درمان توصیه نمی شود.

-داروهای ضدافسردگی ریسك خودكشی را در كودكان، نوجوانان و جوانان (24-18 سال) مبتلا به افسردگی و یا سایر اختلالات سایكوتیك افزایش می دهند. بیماران باید از این لحاظ به طور مرتب تحت نظر باشند.

عوارض قرص ولبان:

اغلب افرادي كه از قرص ولبان استفاده مي كنند بدون بروز هيچ مشكلي دوره ي درمان را پشت سر مي گذارند.

شايع ترين عوارض عبارتند از:

-بی قراری (آشفتگی)، اضطراب و بیخوابی اغلب در طی مراحل اولیه شروع درمان با این دارو دیده می شود.

- خشكي دهان(10/1)، اختلالات خواب (3/1)، تحريك سيستم عصبي مركزي، سردرد، يبوست، تهوع و افزایش تعریق و راشهای پوستی است.( پس هنگام مصرف اين دارو، رانندگي و كار با ماشين آلات با احتياط بايد انجام شود.)

-با مصرف قرص ولبان تشنج در 1000/1 مصرف كنندگان اتفاق مي افتد. در صورت مصرف برخي داروها و يا سابقه ي برخي بيماري ها اين رقم افزايش مي يابد. بنابراين قرص ولبان براي تمام داوطلبين ترك سيگار قابل استفاده نيست.

-در بعضي از مصرف كنندگان قرص ولبان ، فشارخون افزايش مي يابد و اين حالت در افرادي كه از ساير درمان هاي جايگزين نيكوتين مثل آدامس و برچسب هاي نيكوتيني استفاده مي كنند، بيشتر ديده مي شود.پس بايد يك فشارخون پايه از فرد داشته باشيم و مرتباً فشارخون او را كنترل كنيم. مثلاً اگر از درمانهاي جايگزين هم استفاده مي كند هر هفته بايد فشارخون او را اندازه گيري شود.

-گزارشات نادری از سندرم استونس جانسون و اریتم مولتی فرم داده شده است. افزایش تعداد ضربان قلب، درد سینه، افزایش فشار خون (گاهی شدید) یا گاهی اتساع عروق و کاهش فشار خون وضعیتی، تپش قلب و سنکوپ نیز گزارش شده است. حملات جنون، گیجی، کابوس های شبانه، اختلال حافظه، بی اشتهایی و کاهش وزن، گزگز شدن، وزوز گوش و اختلالات بینایی نیز گزارش شده است.

چه كساني نبايد از قرص ولبان استفاده كنند؟

-افراد زير 18 سال

-زنان باردار و شيرده

-افراد با سابقه تشنج و صرع

-افراد با سابقه اختلالات خوردن مثل آنوركسيا نروزا و بولميا نروزا

-استفاده كنندگان دائمي يا منقطع الكل و بنزوديازپين ها

-مصرف كنندگان مهار كننده هاي منو آمين اكسيداز ها

-در افرادی که سابقه سوءمصرف مواد دارند.

-اختلال کبد

-در افرادی که افکار خودکشی دارند.

-فشار خون بالا

- بوپروپیون می تواند در اطفال باعث افزایش تیک در کودکانی که دچار ADHD و سندرم توره هستند، شود.

*در صورت وجود بيماري قلبي، سابقه ضربه مغزي، بيماران ديابتي كه داروهاي خواركي يا انسولين مصرف مي كنند، الكلي ها، بيماران كليوي و كبدي، قبل از استفاده از بوپروپيون بايد پزشك خود را از اين موارد مطلع كنند.

تداخلات دارويي بوپروپیون :

در صورت مصرف قرص بوپروپیون هنگام استفاده از هر داروي ديگر پزشك معالج بايد در جريان امر قرار گيرد به خصوص داروهايي مثل سايمتيدين كه ممكن است از متابوليسم قرص ولبان جلوگيري كند و كاربامازپين، فنو باربيتال، فني تويين كه سطح پلاسماي قرص ولبان را كاهش مي دهد.

لوو دوپا، داروهاي ضد مالاريا مثل كلروكين، پروگوانيل، آنتي هيستامين ها، داروهاي ضد افسردگي و ساير روان پزشكي، تئوفيلين، استروييد اي خوراكي و تزريقي، آنتي بيوتيك ها، ترامادول، داروهاي لاغري

منابع : tpcrc.sbmu.ac.ir hidoctor.ir delgarm.com